GESCHIEDENIS

Geschiedenis gebouw Den Enghel

Den Enghel, een markant gebouw op de Grote Markt van de historische stad Bergen op Zoom. Een huis met een lange geschiedenis, want Den Enghel is al aardig op leeftijd en was in de 14^e eeuw al een behoorlijk groot huis.

In 1397 kocht ene Jan van Cleve een erf op de Grote Markt nabij het Vleeshuis. Het erf strekte helemaal tot aan de steeg tussen de Bosstraat en de Hoogstraat. We kennen die steeg nu als de Koningstraat. In 1398 staan huis en erf van Jan van Cleve genoemd in een rentebrief, zodat we kunnen aannemen dat in dat jaar het huis gebouwd is. Lang heeft van Cleve er niet gewoond, want in 1400 verkoopt hij het aan Claus Duuse. Het huis draagt dan de naam Den Enghel.

Er gebeurt een tijdje niks bijzonders met Den Enghel, alleen wordt er, in de loop van de 15^e eeuw, bij het huis een stal gebouwd aan de zijde van de Koningstraat.

In 1522 krijgt het pand een andere eigenaar. Jan Coesselbosch koopt Den Enghel en maakt er een wijntaverne van. Hij verandert de pui van het huis en voorziet het middenstuk van de voorgevel met natuurstenen hoekblokken.

We glijden verder in de tijd.

In 1627 werd het huis gekocht door Nicolaas van Wesel. Van Wesel was een beenhakker. Uit de omschrijving van het huis blijkt dat er ondertussen een slachthuisje is bijgbouwd. Het is niet verwonderlijk dat er beenhakkers in Den Enghel hebben gewoond. De Vleeshal was immers aan de overkant. In het slachthuis werd geslacht en het vlees werd in de vleeshal te koop aangeboden.

In 1726 komt Den Enghel, met de achterhuisjes en de stal aan de Koningstraat, in handen van Cornelis van Lanschot. Hij verwerft in de koop ook het schilderij met afbeelding van Sint Joris. Dit hing in de boven-voorkamer.

Waarschijnlijk heeft dat schilderij de Franse belegering niet overleefd want bij de beschieting van de stad door die Fransen in 1747 werd ook Den Enghel zwaar beschadigd.

Langzaam krabbelen de Bergenaren weer op na de verschrikkingen van de verwoestingen door de Franse legers.

Van Lanschot kreeg een schade van f. 1500,-- uitbetaald. In 1775 liet hij de gevel verhogen met het houten fronton waarin het jaartal in Romeinse cijfers staat vermeld. Daarom denken veel mensen dat het pand in dit jaar is gebouwd.

In 1794 werd Den Enghel wederom een herberg. Tavernier Jacobus Andriessen werd toen eigenaar van het pand. Na zijn overlijden zwaaiden zijn dochters nog enige jaren de scepter over de herberg tot ze hem in 1837 verkochten aan Jacobus Lemmers.

Hij veranderde de naam in het Nederlands Koffiehuis. Het was een geliefde plek om te vertoeven en verschillende verenigingen kwamen er samen onder andere Sociëteit de Vriendenkring en de Onderofficiersvereniging. Later kwam daar ook de gymnastiekvereniging Sparta bij. In 1867 nam zijn zoon Franciscus Michiel het van hem over.

J.J. van IJzerloo nam de zaak in 1885 over. Het pand beschikte toen al over de grote achterzaal. Hij liet in 1901 enkele kleedkamers bijbouwen. Zijn zoon J.J.D. van IJzerloo nam de zaak in 1907 over van zijn vader. Hij liet de grote zaal in 1911 vergroten.

De volgende exploitant was C.J.F. Mijnsbergen (1919-1927).

In 1927 werd P.C. Peeters de nieuwe eigenaar. Hij liet in 1939 een brandvrije cabine achter de zaal bouwen en ging films vertonen. De naam werd gewijzigd in Roxy bioscoop, in Bergen beter bekend als ‘De Roxy’. Hij laat de zaal grondig verbouwen en er werd een balkon en foyer gemaakt. De gevel zal verschillende uitstralingen krijgen in de loop der jaren. Beroemd is ook ‘De n’ond van de Roxy’, een grote St. Bernhard. Hij lag altijd in het voorportaal.

In 2008 koopt Jac. vd Elshout de Roxy om er zijn dansschool in te vestigen. De naam Den Enghel komt dan weer terug. De zaal wordt grondig verbouwd en geschikt gemaakt als dansschool. Lang mag dit niet duren en nadat zijn dansschool failliet is verklaard wordt het stil rond Den Enghel. Tenminste, niet binnen de politiek. Daar is het rumoerig, want de gemeente zit met het gebouw in de maag. Van den Elshout had immers een gemeentegarantie. Linssen komt met een nieuwe dansschool, maar eer de eerste klanten binnen zijn valt het doek alweer.

In 2014 komt Den Enghel in handen van de fam. Nuijten. Zij gaan de zaal gebruiken voor feesten en partijen. En nu dan ook als theater.

Bronnen:

Gids voor Oud Bergen op Zoom door Willem van Ham en Cees Vanwesenbeeck, BRTO TV. BNdeStem